Marina Abramovic
Ik wist eigenlijk maar weinig van Marina Abramovic, maar wat sumier vroeger in mijn bewustzijn was gesiepeld riep een zekere weerzin bij me op. Ik vond het te heftig, teveel agressie en geschreeuw van iemand die veel aandacht nodig heeft, oordeelde ik. Maar een van de laatste perfomances waar ik iets van meekreeg was “The artist is Present” uit 2010 waar zij aan de kopse kant van een lange tafel gezeten steeds een andere persoon aan de andere kant gedurende kortere of langere tijd stil in de ogen keek. Dat vond ik juist weer wel heel indrukwekkend.
En dat bleek precies de ontwikkeling weer te geven die zij had gemaakt: van heftige fysieke interactie tussen haar en haar publiek naar stille spirituele verbinding. Niet beseffend, bedenk ik nu, dat die verbinding er altijd al is, maar dit is kennelijk voor haar de manier om er zich bewust van te worden. Zoals de aardse liefde een hulpmiddel is om je enigszins bewust te worden van DE LIEFDE.
Bovendien begrijp ik nu dat de eerste periode eigenlijk dezelfde motivatie had als de tweede, en dat ze eigenlijk altijd heel spiritueel bezig is geweest. In het begin van haar kunstenaarsbestaan probeerde zij d.m.v. heftige bewegingen en agressie, waarbij ze in allerlei gemoedstoestanden terecht kwam, haar geest te bevrijden van haar lichaam. Pas later, toen ze andere spirituele mensen ontmoette, realiseerde ze zich dat dit (een soort) meditatie is.
Dus ik was aangenaam verrast door de tentoonstelling, al moet ik erbij zeggen dat kunst voor mij niet alleen ontregelend mag zijn maar wel altijd door mij mooi gevonden moet worden voordat ik ervan kan genieten. En behalve de beelden van schreeuw- en geweld-scenes waren er ook een paar mooie dingen te zien die grosso modo hetzelfde thema hadden. En bovendien had het Stedelijk de performance-beelden prachtig vormgegeven in de tentoonstellingsruimte.
Qua beeld vond ik bijvoorbeeld een naakte Marina liggend onder een skelet, om zo de tijdelijkheid van het bestaan hier te verbeelden, veelbetekenend en mooi. Maar ECHT mooi vond ik de albasten platen waarin het negatief van gezichtsuitdrukkingen van haar zijn gekerfd. Van voren bijna driedimensionaal echt, van de zijkant een rommeltje, dus veranderlijk qua beleving vanaf het punt van waaruit je ze beschouwt, wat dan weer lijkt op een performance-ervaring.
Er valt meer over te zeggen, bijvoorbeeld over het Marina Abramovic Institute dat ze heeft opgericht en waarvan leerlingen in hun blootje live meedoen aan deze tentoonstelling (verboden te fotograferen) etc. Maar dit was wel wat mij het meest raakte. Het was voor mij wel weer een les om niet te oordelen, wat ik in het verleden dus wel gedaan heb. Het is nog steeds zo dat ik niet van heftigheid houd, dat is gewoon niet mijn weg, maar dat betekent niet (meer) dat ik anderen afwijs die wel die weg volgen. Integendeel, ik ben er soms een beetje jaloers op omdat ik denk dat je zo sneller leert waar het in het leven om gaat. Maar ik zou mezelf forceren als ik het anders zou doen dan ik nu doe. Zo ben ik bijvoorbeeld geen activist voor natuurbehoud, al steun ik wel mensen die dat wél zijn zoals de strijders van Greenpeace. Maar ik ben voor mijn gevoel net zo betekenisvol bezig met de aarde als zij door heel intensief voor mijn tuin te zorgen, zoals houtwallen maken voor insecten en vogels, of daar en elders natuur-foto’s te maken, want ik beschouw dat als een bijdrage die groter is dan de 10 x 20 meter die mijn tuin groot is.
Ieder heeft zijn eigen weg te gaan, en de ene is niet beter dan de andere.
Groetjes
rené
